DẤU HIỆU PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT

                                                                                                                                                                                                                    ThS.BS Võ Nguyên Bảo
Năm 2018, toàn thế giới có 1.276.106 ca mắc mới, chiếm 13,5% các loại ung thư ở nam giới. Theo số liệu của Cơ quan nghiên cứu ung thư Thế giới (IARC), năm 2020 tại Việt Nam có 6248 trường hợp mới mắc và 2628 trường hợp tử vong do ung thư tuyến tiền liệt. Ti lệ mắc và tử vong chuẩn theo tuổi lần lượt là 12,2 và 5,1/100000 dân. 
1. Tiền liệt tuyến ở đâu và có chức năng gì?
Tuyến tiền liệt chỉ có ở nam giới, đó là tuyến nhỏ nằm dưới bàng quang ngay trước đoạn cuối của đại tràng. Tuyến tiền liệt bao quanh một đoạn niệu đạo – là ống dẫn nằm bên trong dương vật nơi nước tiểu và tinh dịch thoát ra ngoài.
Tuyến tiền liệt là một thành phần của hệ sinh sản ở nam giới, nó tạo ra phần lớn chất nhờn tạo tinh dịch.
Tuyến tiền liệt kích thước cỡ bằng một hạt dẻ và thường phì đại hơn khi người đàn ông càng già đi, có thể gây ra các vấn đề chẳng hạn như đi tiểu khó khăn. Đây cũng là triệu chứng rất thường gặp ở bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt, do đó sẽ dễ nhầm lẫn và bỏ sót chẩn đoán.
2. Nguyên nhân của ung thư tuyến tiền liệt
Nguyên nhân gây bệnh chưa được xác định rõ. Các yếu tố dinh dưỡng như ăn nhiều thịt, chất béo, hay thói quen uống rượu, hút thuốc không liên quan rõ rệt đến nguy cơ mắc bệnh. Vai trò phòng ngừa của các acid béo có thành phần omega 3 cũng không được minh chứng rõ ràng. Sự liên quan đến các yếu tố như chuyển hóa, nội tiết…cũng không được khẳng định. Cho đến hiện nay người ta vẫn chưa tìm thấy các gen nào có ý nghĩa sinh ung thư, tuy nhiên theo quan sát lâm sàng ghi nhận thì có vai trò của yếu tố gia đình trong ung thư tuyến tiền liệt.
3. Không phải mọi phì đại tuyến tiền liệt đều là ung thư
Ung thư tuyến tiền liệt là do sự sinh sôi quá mức, mất kiểm soát của các tế bào tuyến tiền liệt, tuy nhiên không phải cứ tế bào sinh sôi quá mức là ung thư. Trong tuyến tiền liệt có thể xuất hiện đồng thời ung thư tuyến tiền liệt lẫn phì đại lành tính tuyến tiền liệt và đây là hai loại bệnh lý riêng biệt.
Ung thư là tình trạng một nhóm tế bào sinh sản không kiểm soát gây ảnh hưởng đến hoạt động các tế bào chung quanh và lan tràn ra các cơ quan khác trong cơ thể (hiện tượng di căn xa).
4. Dấu hiệu nghi ngờ mắc ung thư tuyến tiền liệt:
Ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn sớm thường không có dấu hiệu nào gợi ý rõ ràng và đa số các dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt cũng có thể gặp ở các bệnh lý khác. Tuy nhiên ta có thể ghi nhận một số dấu hiệu sau:

 

Nên tiến hành khám và xét nghiệm ở nam giới trên 50 tuổi - một độ tuổi có suất độ cao hoặc trên 45 tuổi nếu có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến tiền liệt; chủ yếu là thăm khám trực tràng và làm xét nghiệm PSA toàn phần. Chỉ định sinh thiết tuyến tiền liệt khi phát hiện có nhân cứng, còn khi chỉ có PSA lớn hơn 4ng/ml thì cần giải thích rõ ích lợi và nguy cơ của việc sinh thiết cho người bệnh để đưa ra quyết định sinh thiết hay không.
5. Tổng kết
Điều trị ung thư tuyến tiền liệt là một chiến lược tổng thể phối hợp đa mô thức bao gồm các biện pháp điều trị đặc hiệu tại chỗ (phẫu thuật hoặc xạ trị) hoặc toàn thân (nội tiết, hóa trị) và các biện pháp chăm sóc giảm nhẹ. Tùy vào giai đoạn bệnh, các yếu tố sức khỏe chung từ bệnh nhân, sự mong muốn của bản thân bệnh nhân và thân nhân mà các bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn liệu pháp điều trị tối ưu nhất. Nắm được các dấu hiệu cũng như có sự hiểu biết vè bệnh lý này sẽ giúp chúng ta phát hiện được bệnh ở các giai đoạn sớm hơn, là giai đoạn mà việc điều trị có hiệu quả cao, cũng như an toàn và chi phí phù hợp.
Tài liệu tham khảo
1. National Comprehensive Cancer Network (NCCN), 2020.
2. AJCC Cancer Staging Manual-Springer, 2017.



 

Các Tin Khác