Chương 17: Quản lý chất thải rắn

Công tác quản lý chất thải rắn nhằm bảo đảm vệ sinh môi trường bệnh viện nếu được thực hiện tốt sẽ đạt được một số kết quả quan trọng về nhiều mặt như:

• Môi trường bệnh viện sạch đẹp chẳng những sẽ mang lại những ấn tượng ban đầu tốt đẹp cho mọi người đến thăm bệnh viện mà còn thể hiện nếp sống văn hóa và trình độ quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý bệnh viện.
• Sự sạch sẽ của bệnh viện sẽ tác động trực tiếp vào chất lượng điều trị và chăm sóc người bệnh, hạn chế được những nguy cơ lây nhiễm chéo trong bệnh viện cũng như giữa bệnh viện với khu dân cư xung quanh. Việc ứng dụng các kỹ thuật điều trị cao trong y học phải gắn liền với việc nâng cao các chuẩn mực về vệ sinh và chống nhiễm khuẩn bệnh viện.
• Làm tốt công tác quản lý chất thải bệnh viện sẽ tạo ra môi trường thuận lợi giúp bệnh viện chóng bình phục và được thoải mái khi nằm viện. Người bệnh là người đã có những thương tổn về sức khỏe và tâm lý, khả năng thích ứng của họ đối với các kích thích của môi trường xung quanh kém hơn người bình thuờng. Vì vậy, môi trường bệnh viện sạch sẽ, yên tĩnh, thoải mái sẽ giúp cho người bệnh yên tâm điều trị, tạo điều kiện cho họ nhanh chóng phục hồi sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần.
• Bệnh viện là nơi người bệnh và người thân của họ có mặt và đến thăm hàng ngày, nếu bệnh viện sạch đẹp, có nề nếp vệ sinh tốt sẽ là tấm gương để cho mọi người học tập noi theo. Bởi vì thời gian ở bệnh viện là lúc người dân dễ tiếp thu nhất những lời khuyên bảo của thầy thuốc, của điều dưỡng và nhân viên y tế khác về phòng bệnh, chữa bệnh, giữ gìn nếp sống vệ sinh và bảo vệ môi trường sống.
• Quản lý chất thải rắn tốt  sẽ đảm bảo an toàn lao động nghề nghiệp cho nhân viên trong bệnh viện.

Hệ thống quản lý hành chính trong công tác quản lý chất thải rắn đòi hỏi nhiều bộ phận trong bệnh viện cùng phối hợp nhịp nhàng với nhau giúp cho công tác quản lý tốt. Việc thực hiện tốt xử lý chất thải rắn tại bệnh viện cần có sự tham gia của tất cả mọi người, từ ban lãnh đạo bệnh viện, các trưởng phó khoa và nhân viên y tế tại các khoa phòng, nhân viên thực hiện trực tiếp thu gom, vận chuyển và xử lý rác. Do đó, cần lập kế hoạch quản lý chất thải y tế, tổ chức huấn luyện cho cán bộ, công nhân viên hiểu rõ công tác quản lý cũng như xử lý chất thải y tế và tổ chức kiểm tra đánh giá định kỳ hay đột xuất  và đề xuất khen thưởng hoặc kỷ luật.

Mọi chất thải phát sinh trong môi trường bệnh viện cần được quản lý theo đúng "Quy chế quản lý chất thải” do Bộ Y Tế ban hành 28/8/1999 nhằm làm giảm thiểu các nguy cơ lây nhiễm sang người bệnh, nhân viên y tế và ra ngoài cộng đồng từ các chất thải lây nhiễm trong bệnh viện. Người làm phát sinh chất thải phải tiến hành phân loại ngay, thu gom và thải bỏ vào đúng nơi, vào đúng các phương tiện đã quy định. Hệ thống quản lý hành chính trong công tác quản lý chất thải rắn tại bệnh viện bao gồm sự phối hợp của các phòng ban trong bệnh viện, gồm ban lãnh đạo bệnh viện, khoa Chống nhiễm khuẩn, phòng Quản trị, và tất cả các khoa phòng trong bệnh viện.

Sơ đồ 17.1.     Các khâu trong xử lý chất thải rắn

1. Chất thải từ các khoa, phòng phải được thu gom và vận chuyển về nơi tập trung chất thải của bệnh viện.
2. Nhân viên vệ sinh (hộ lý hoặc nhân viên Dussmann) chịu trách nhiệm thu gom các chất thải từ nơi phát sinh tới nơi tập trung chất thải của khoa phòng.  Khi rác đầy ở mỗi thùng rác , nhân viên vệ sinh cột túi, mang vào một khu vực chứa rác của khoa.
3. Hàng ngày đội vệ sinh đến nhận rác tại mỗi khoa, mang rác đi bằng xe kéo tay đậy kín đến nhà chứa rác tập trung của bệnh viện. Xe vận chuyển rác từ các khoa phòng đến nơi thu gom chất thải theo đúng giờ quy định (5h sáng, 11h30’ trưa, 18h tối).
4. Chất thải được thu gom và chuyển bằng xe chuyên dụng, phải có xe vận chuyển riêng cho từng loại rác thải: xe rác sinh hoạt và xe rác y tế.
5. Các túi rác được nạp vào các thùng rác 240lít tại nhà thu gom rác.
6. Rác y tế nguy hại được đóng gói trong các thùng hoặc trong các hộp carton trong quá trình vận chuyển ra ngoài bệnh viện.

Chú ý khi vận chuyển:

1. Tránh vận chuyển chất thải qua các khu vực chăm sóc người bệnh và các khu vực sạch khác.
2. Các phương tiện vận chuyển phải được cọ rửa ngay sau khi vận chuyển chất thải và phải có logo đúng theo quy định.
3. Nhân viên vận chuyển chất thải phải mang bảo hộ theo đúng quy định.
4. Đối với các chất thải y tế nguy hiểm có nguy cơ lây nhiễm cao từ phòng xét nghiệm, phòng điều trị người bệnh nhiễm quan trọng (chất thải nhóm C, đàm tại khoa của bệnh nhân lao), bệnh viện đều thực hiện xử lý ban đầu bằng hóa chất hay bằng autoclave trước khi thu gom đến nơi tập trung chất thải.
5. Các chất thải phóng xạ phải được thu gom và xử lý theo đúng pháp lệnh an toàn và kiểm soát bức xạ và các quy định hiện hành của nhà nước. Các chất thải phóng xạ dạng rắn như bơm tiêm, lọ, găng tay có phóng xạ được phân làm 2 nhóm theo thời gian bán rã, được để riêng bảo quản trong kho đợi qua từ 8 -10  chu kỳ bán rã của loại đồng vị đó và sau đó được hủy như chất thải lâm sàng.

Sự nguy hại đối với sức khỏe của nhân viên y tế trong việc xử lý chất thải là sự ảnh hưởng do độc tính của các chất liên quan tới sự tiếp xúc, điều đó có thể xảy ra trong quá trình vận chuyển hoặc tiêu hủy chất thải. Việc sử dụng các trang thiết bị bảo hộ cá nhân giúp người làm việc phòng tránh các nguy cơ đối với các chất lây nhiễm. Do đó để bảo đảm tính an toàn cho các nhân viên y tế trong công tác quản lý chất thải, bệnh viện có cung cấp đủ găng tay phòng hộ, có đủ ủng và giầy phòng hộ cho nhân viên vệ sinh khi cần sử dụng.
Tất cả nhân viên vệ sinh khi thi hành nhiệm vụ đều yêu cầu phải mang phòng hộ, bị kiểm điểm nếu phát hiện không thực hiện đúng quy định.