Thời gian qua, bệnh sởi tại TP.HCM nói riêng cũng như tại Việt Nam nói chung hiện đang bùng phát rất nhanh chóng, diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều ca mắc mới không ngừng tăng lên mỗi ngày, chủ yếu gặp ở trẻ em, thậm chí đã có ca tử vong. Theo số liệu thống kê của Sở Y tế TP.HCM tính đến ngày 12/8/2024, TP.HCM đã có 16 quận, huyện và TP. Thủ Đức xác định có ca bệnh sởi trên địa bàn. Trong đó, có 9 quận, huyện đã đủ điều kiện công bố dịch sởi khi xuất hiện từ 2 ca bệnh trở lên.
Như vậy, trước diễn biến phức tạp của tình hình dịch bệnh, để có thể hạn chế được khả năng lây truyền cũng như nguy cơ mắc bệnh sởi, quan trọng nhất vẫn là nằm ở ý thức và sự hiểu biết của mỗi người về căn bệnh này. Từ đó, mỗi cá nhân có thể có những biện pháp để tự bảo vệ bản thân cũng như những người xung quanh, ngăn chặn sự bùng phát nhanh của dịch sởi.
Hôm nay, TS BS Lê Quốc Hùng – Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, bệnh viện Chợ Rẫy sẽ cung cấp đến quý bạn đọc một số thông tin quan trọng cũng như những điều cần phải lưu ý đối với căn bệnh có khả năng lây lan cao này.

HỎI: Bệnh sởi là gì và phương thức lây truyền của nó như thế nào?
ĐÁP:
Sởi là một bệnh truyền nhiễm do virus Polynosa morbillorum gây ra. Bệnh lưu hành ở khắp mọi nơi trên thế giới. Theo Tổ chức y tế thế giới, hàng năm có khoảng 100 triệu người mắc và 6 triệu người tử vong. Dịch sởi thường gặp ở các khu dân cư đông đúc và có tính chu kỳ khoảng từ 2-3 năm.

Bệnh lây truyền từ người sang người qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với các chất tiết mũi, họng của bệnh nhân. Khả năng lây truyền của bệnh sởi rất cao và vấn đề này chỉ có thể được cắt đứt khi cộng đồng đạt được 95% người miễn dịch đặc hiệu với bệnh. Ngoài ra, người đã từng bị mắc bệnh sởi có thể sinh ra miễn dịch bền vững cả đời.
HỎI: Đối tượng nào sẽ có khả năng cao mắc bệnh sởi và biểu hiện bệnh ra sao?
ĐÁP:
Đối tượng mắc bệnh sởi thường là trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Đặc biệt, bệnh thường xuất hiện ở những người chưa từng được tiêm vắc xin phòng bệnh (do chưa có miễn dịch với bệnh) hoặc chưa từng mắc bệnh sởi.
Triệu chứng điển hình của bệnh gồm:
- Đột ngột sốt cao, đau vùng vòm họng, ho, chảy nước mắt, nước mũi
- Mắt đỏ (viêm kết mạc mắt)
- Nổi hạt Koplick ở mặt trong 2 má (các hạt trắng, nhỏ như đầu đinh ghim), sau đó biến mất.
- Ban sởi bắt đầu xuất hiện: có thể nổi từ vài nốt đến vài chục, vài trăm nốt. Thường mọc ở niêm mạc má và nổi ban da (sau phần tai – mặt, ngực, tay, lưng, chân)
Bệnh có thể dẫn tới các biến chứng nặng nề như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em dưới 3 tuổi do đã hết miễn dịch truyền từ mẹ.

HỎI: Vậy làm cách nào để có thể đề phòng tránh cũng như ứng phó khi dịch sởi xảy ra?
ĐÁP:
Về biện pháp dự phòng:
- Cần tiêm vắc xin mũi 1 cho tất cả trẻ em từ 9-11 tháng tuổi và tiêm nhắc lại mũi 2 khi trẻ 6 tuổi trong tiêm chủng thường xuyên (đạt khoảng 90% khả năng miễn dịch).
- Thực hiện chiến dịch tiêm vắc xin sởi bổ sung cho trẻ ở lứa tuổi cao hơn ở vùng có nguy cơ cao (nơi vẫn còn vi rút lưu hành và tỷ lệ tiêm chủng thấp…), tăng cường giám sát bệnh.
Về biện pháp chống dịch:
- Cá nhân khi nhận thấy bản thân có biểu hiện bất thường cần đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán sớm, kiểm soát mầm bệnh lúc ban đầu, tránh nguy cơ lây lan.
- Cần báo cáo khẩn cấp cho cơ quan y tế dự phòng khi dịch có khả năng xảy ra tại địa phương để chủ động phòng chống dịch
- Tránh tập trung đông người khi có dịch
- Bệnh nhân và những người tiếp xúc với bệnh nhân cần đeo khẩu trang y tế
- Rửa tay trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân
- Vệ sinh môi trường xung quanh sạch sẽ, thông thoáng, vệ sinh cá nhân thường xuyên
- Nâng cao thể trạng, dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng
- Tổ chức tiêm chủng cho các đối tượng dễ cảm nhiễm
HỎI: Đối với trường hợp chưa được tiêm ngừa bệnh sởi hoặc chưa tiêm đủ liều nhắc lại của vắc xin, việc tiêm vắc xin lúc dịch sởi đã khởi phát liệu có còn hiệu quả hay không?
ĐÁP:
Vắc xin ngừa sởi có khả năng phát huy tác dụng trong vòng 72 tiếng kể từ thời điểm được tiêm chủng và cơ thể vẫn có thể kịp thời tạo ra miễn dịch chống lại bệnh. Chính vì vậy, khi có thông báo về nguy cơ hình thành dịch sởi, những đối tượng trên vẫn có thể đi tiêm ngừa để bảo vệ bản thân và tránh nguy cơ lây lan của dịch bệnh.